Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ

Οι Εκδόσεις Ζήτρος σε συνεργασία με το Ινστιτούτο ΑμυντικώνΑναλύσεων του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, εκδίδουν τη βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών τετράτομη ενότητα «Μελέτες για τους Βλάχους».Το ουσιαστικό ενδιαφέρον στο τετράτομο αυτό έργο εστιάζεται – όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο συγγραφέας – στην παρουσίαση των ίδιων των Βλάχων και επικεντρώνεται στο ερώτημα «ποιοι είναι» και όχι «τι είναι» οι Βλάχοι. Η ιστορική αξία του έργου αυτού είναι αδιαμφισβήτητη και επιβεβαιώνεται από το ενδιαφέρον του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου, ο οποίος το προλογίζει.

Στον πρώτο αυτό τόμο, με τίτλο Η Θεσσαλονίκη και οι Βλάχοι, η αναλυτικότερη εξέταση της παρουσίας των Βλάχων στη μακεδονική πρωτεύουσα έρχεται να ανατρέψει τις στερεοτυπικές αντιλήψεις. Μέσα από την ανάλυση αυτή επιβεβαιώνεται το γεγονός πως για τη συντριπτική πλειοψηφία των, μάλλον αγνοημένων, αστών Βλάχων η ταύτισή τους με την τύχη της νεότερης Ελλάδας αποτελούσε έναν αυτονόητο και όχι απλά έναν επιλεγμένο μονόδρομο.

Στην οθωμανική Θεσσαλονίκη των αρχών του 20ου αιώνα οι Βλάχοι δεν αποτελούσαν μόνο ένα μεγάλο μέρος των μελών της τοπικής ελληνικής κοινότητας, αλλά ίσως και το πλέον δυναμικό στοιχείο της. Δεν θα ήταν υπερβολή να δεχθούμε πως οι Βλάχοι της Θεσσαλονίκης αποτελούν μία από τις πιο ισχυρές ιστορικές μαρτυρίες της ταύτισης των βλάχικων πληθυσμών με το Νεότερο Ελληνισμό.

Η εργασία του κ. Κουκούδη εξετάζει τη συμβίωση και την ενσωμάτωση των βλαχόφωνων πληθυσμών με τους ελληνόφωνους και μας παρουσιάζει την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή και προσφορά τους στη διαμόρφωση της ρωμιοσύνης και στη δημιουργία της νεοελληνικής κοινωνικής ταυτότητας.

Συγγραφέας : Αστέριος Κουκούδης
Σελίδες : 234
Σχήμα : 17,5 Χ 25 Δεμένο
ISBN 960-7760-52-2

ΟΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ

Πρόκειται για το Β΄ τόμο της βραβευμένης από την ΑκαδημίαΑθηνών τετράτομης ενότητας «Μελέτες για τους Βλάχους», ο οποίος κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης.

Με ορόσημο το 1769, το έτος της πρώτης «καταστροφής» της Μοσχόπολης, οι Βλάχοι ξεκινούν την πλέον βεβαιωμένη «Διασπορά» τους από το Νότο προς το Βορρά. Μεγάλες ή μικρότερες ομάδες εγκαταλείπουν το μητροπολιτικό τους χώρο στη ραχοκοκαλιά της Πίνδου, προς τον ορίζοντα των Βαλκανίων και ακόμη πιο πέρα. Πλημμυρίζουν τα μακεδονικά εδάφη, δημιουργώντας νέους οικισμούς στα ορεινά και παροικίες στις αναπτυσσόμενες πολιτείες. Φτάνουν στις πλαγιές της Ροδόπης, του Δυτικού Αίμου και τις πολιτείες της Βουλγαρίας, Εδραιώνουν εγκαταστάσεις στις πόλεις του Κοσόβου και της Σερβίας. Περνούν το Δούναβη και το Σάβο και ενισχύουν τις ελληνορθόδοξες παροικίες στα εδάφη των Αψβούργων και των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών. Η εξιστόρηση και η αποτύπωση της πυκνής βλαχικής διασποράς καταδεικνύει το γεγονός πως η ίδια η Ελλάδα αποτελεί την αναμφισβήτητη «Μητρόπολη των Βλάχων».

Η έρευνα έρχεται να καταρρίψει πολλά μυθεύματα. Καταδεικνύει το γεγονός πως στους νεότερους χρόνους οι Βλάχοι δεν αποτελούσαν μια περιθωριακή ομάδα παραδοσιακών ορεσίβιων νομαδοκτηνοτρόφων. Αν και η σχέση τους με την κτηνοτροφία έχει τις ρίζες της στο μεσαίωνα, οι νομαδοκτηνοτρόφοι Βλάχοι αποτελούσαν ένα μόνο μέρος του μωσαϊκού τους. Από τις αρχές του 17^ου αιώνα και καθώς οι βλάχικοι πληθυσμοί άρχισαν να κάνουν σταδιακά πιο αισθητή την παρουσία τους στο βαλκανικό στερέωμα, παρουσιάζονται τόσο ως παραδοσιακοί ορεσίβιοι νομαδοκτηνοτρόφοι και κατ’ επέκταση ως ικανότατοι πολεμιστές (αρματολοί και κλέφτες), όσο και ως αστοί πραματευτάδες, (εμποροβιοτέχνες, επαγγελματίες και μεταπράτες) και κατ’ επέκταση ως φορείς οικονομικής και πνευματικής δράσης. Μέσα από αυτές τις σελίδες γίνεται κατανοητό πως το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν των Βλάχων ήταν το πιο σημαντικό και το πλέον καθοριστικό για την ταυτότητά τους.

Συγγραφέας : Αστέριος Κουκούδης
Σχήμα : 17,5 Χ 25 Δεμένο
Σελίδες : 520, φωτογραφίες : 230, χάρτες : 10
ISBN 960-7760-53-0

ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΟΙ ΒΛΑΧΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΒΛΑΧΟΜΟΓΛΕΝΑ

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων ο τρίτος τόμος της ενότητας “Μελέτες για τους Βλάχους” η οποία έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών.

Σ’ αυτόν τον τόμο επιχειρείται μια αναλυτικότερη καταγραφή της ιστορικής εξέλιξης των βλάχικων πληθυσμών, των οικισμών και των εγκαταστάσεων στις περιοχές του Ολύμπου και των Μογλενών. Οι οικισμοί και οι πληθυσμοί αυτών των δύο περιοχών αποτελούν μητροπολιτικές βλάχικες ομάδες που αναπτύχθηκαν όμως σε κάποια απόσταση από τον κύριο όγκο των βλάχικων μητροπόλεων κατά μήκος της Πίνδου.

Υπήρξαν περιοχές συρροής της βλάχικης διασποράς που με τη σειρά τους αποτελούσαν αφετηρίες νέων εγκαταστάσεων. Ωστόσο, οι δυο αυτές μητροπολιτικές ομάδες, με βεβαιωμένες ρίζες, το αργότερο, στους μεσαιωνικούς χρόνους, παρουσιάζουν σημαντικότατες διαφορές μεταξύ τους. Ανάμεσά τους συναντούμε όλους τους τύπους των βλάχικων εγκαταστάσεων. Καταγράφονται εγκαταστάσεις εδραίες και νομαδικές, ημινομαδικές και αγροτικές, ημιαστικές και αστικές, παράλληλα με την εκδήλωση όλων των δυνατών ιδεολογικών προσανατολισμών. Η ταυτόχρονη παρουσία τους στον παρόντα τόμο αποσκοπεί στην έκθεση του πολυσύνθετου βλάχικου μωσαϊκού και της εξέλιξής του.

Η επέκταση μιας ανάλογης αναλυτικής καταγραφής και μελέτης και σε άλλες γεωγραφικές περιφέρειες μπορεί να πρόσφερε περισσότερα στοιχεία για τους διάφορους βλάχικους οικισμούς και τις εγκαταστάσεις, όμως δε θα άλλαζε κατά πολύ τα συμπεράσματα. Αν μάλιστα η αναλυτικότερη εξέταση των βλάχικων οικισμών και εγκαταστάσεων επεκτεινόταν προς την Ήπειρο και τη Θεσσαλία, τότε θα ενισχύονταν ακόμη περισσότερο η θεμελιώδης άποψη για την ελληνική διάσπαση της ταυτότητας των Βλάχων.

Συγγραφέας : Αστέριος Ι. Κουκούδης
Σχήμα : 17,5 Χ 25 Δεμένο
Σελίδες : 409, Φωτογραφίες : 177 Χάρτες : 3
ISBN 960-7760-54-9

ΟΙ ΒΕΡΓΙΑΝΟΙ ΒΛΑΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΟΒΛΑΧΟΙ
ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Η αναλυτική εξέταση της δράσης της ρουμανικής προπαγάνδας στην περιοχή και της εμπλοκής της στα τοπικά γεγονότα της Μακεδονικού Αγώνα έρχεται να εκθέσει τα αίτια και τις επιπτώσεις. Ξεκινώντας από τη μητροπολιτική Αβδέλλα, έκανε τα πρώτα αβέβαια βήματά της ανάμεσα στους Βεργιάνους Βλάχους εκμεταλλευόμενη τις συγγενικές σχέσεις, που σε εκείνες της εποχές έπαιζαν έναν ιδιαίτερα καθοριστικό ρόλο στους παραδοσιακούς δεσμούς ανάμεσα στις φάρες και τα τσελιγκάτα. Εισχώρησε στο κοινωνικό σύστημα του τσελιγκάτου και προσπάθησε να προσεταιριστεί ορισμένους μεγαλοτσελιγκάδες, για να μπορέσει να επιβάλει τις απόψεις της στους πιστικούς και τους μικρούς σμίκτες. Μπόρεσε να κερδίσει έδαφος εκμεταλλευόμενη τοπικές έριδες, κοινωνικές ή οικονομικές συγκρούσεις, ακόμη και ενδοοικογενειακές διαφορές. Ενίσχυσε και ενισχύθηκε από ανθρώπους που θέλησαν να προστατεύσουν ή να επεκτείνουν τα συμφέροντά τους. Συχνά οι οπαδοί της ήταν άνθρωποι που είχαν ταλέντο στην πολιτική και που οι προσωπικές τους φιλοδοξίες βρήκαν διέξοδο και προοπτική στους στόχους της προπαγάνδας.

Ευθύνη για την εξέλιξη έφεραν και οι κυρίαρχες και κατεξοχήν ελληνόφωνες κοινωνίες των πόλεων, οι οποίες αντιμετώπιζαν τους Βλάχους ως επυλίδες και αρνούνταν να τους αναγνωρίσουν το δικαίωμα της ισοπολιτείας στα κοινά. Στην περίπτωση των λιγότερο προνομιούχων Αρβανιτόβλαχων η συλλογικότερη περιθωριοποίησή τους τούς έκανε περισσότερο ευάλωτους. Οι ρουμανικές οικονομικές και εκπαιδευτικές παροχές έπαιξαν και αυτές το ρόλο τους. Βέβαια, στις τότε επιλογές σοβαρό ρόλο έπαιξαν και οι πιέσεις και οι τακτικές των διάφορων ένοπλων ομάδων όλων των παρατάξεων, όπως και η στρατηγική του «διαίρει και βασίλευε» που ακολουθούσαν οι Τούρκοι.

Η εκρηκτική κατάσταση και ο κύκλος του αίματος οδήγησαν σε διάσπαση της παραδοσιακής συνοχής ανάμεσα στους Βλάχους της περιοχής, καθώς η προπαγάνδα δεν μπόρεσε να επιβάλει συλλογικά τις απόψεις και τις επιθυμίες της. Ουσιαστικά η δράση της οδήγησε σε μια δραματική εμφύλια σύγκρουση.

Συγγραφέας : Αστέριος Ι. Κουκούδης
Σχήμα : 17,5Χ25
Σελίδες : 460, Φωτογραφίες : 220, Χάρτες : 4
ISBN : 960-7760-55-7